column

Waarom we de scholen weer moeten openen

door Henrike ter Horst | 18 april 2020

Dinsdag 21 april wordt een cruciale dag voor alle kinderen van Nederland, en daarmee voor ons allemaal. Dan besluit het kabinet (hoogstwaarschijnlijk) of de scholen na de meivakantie weer opengaan of toch langer dichtblijven. Ik hoop van harte dat de beleidsmakers het met mij eens zijn dat het heropenen van de scholen het beste is voor iedereen.

Waarom vind ik dat?

In de discussie over het al dan niet heropenen van de scholen overheersen momenteel twee onderwerpen: de leerachterstand die kinderen oplopen nu ze langdurig thuiszitten en de gezondheidsrisico’s voor leerkrachten en hun omgeving als de lessen hervatten. Bij het eerste onderwerp ligt de inhoudelijke focus teveel op de leerfunctie van de school. Bij het tweede onderwerp overschaduwt de emotie de ratio.

Kennisoverdracht is een van de kerntaken van het onderwijs. Maar scholen zijn zoveel meer dan een doorgeefluik voor feiten en vaardigheden. Ze zorgen voor structuur en grip. Voor verbinding en cohesie. Voor signalering en hulp. Voor ritme en regelmaat. Voor contact en gezelligheid. Allemaal zaken die essentieel zijn voor de gezonde ontwikkeling van een kind.

Scholen zijn zoveel
meer dan een
doorgeefluik voor
feiten en vaardigheden

In ‘normale tijden’ ervaart 15 procent van de Nederlandse kinderen problemen, variërend van moeilijkheden met leren tot een onveilige situatie thuis. Voor hen is school een onmisbare houvast. Een groot deel van de kinderen die in de afgelopen weken van de radar zijn verdwenen (volgens een peiling onder schoolleiders zijn dat er 5000) behoort tot deze groep kwetsbare kinderen. Dat is enorm zorgelijk. Maar niet alleen het welbevinden van deze kinderen staat op het spel als de scholen langer dichtblijven. Ook een deel van de 85 procent die zich normaal wel redt, komt nu namelijk in de knel.

Er zijn tal van gezinnen die al voor de coronacrisis de ballen met moeite hooghielden. Door geldproblemen bijvoorbeeld, of een ernstig zieke vader of moeder. Gezinnen waarin geen tablet of computer aanwezig is, of ouders niet het vermogen hebben om kinderen met hun lessen te helpen. In die families dreigt het nu net zo goed fout te gaan. Bijvoorbeeld omdat oplopende spanningen kunnen leiden tot meer huiselijk geweld.

Ik vind dat het welbevinden, de gezondheid en de veiligheid van onze kinderen doorslaggevend moet zijn in de afweging over het al dan niet heropenen van de scholen. We mogen niet langer onnodige risico’s nemen met hun ontwikkeling en mentale gesteldheid. De gevolgen daarvan – op korte én lange termijn – zijn niet te overzien. Daarnaast geldt natuurlijk: hoe sneller heropenen, hoe kleiner de leerachterstanden.

Maar hoe zit het dan met de gezondheidsrisico’s voor leerkrachten en hun omgeving? En die van de hele bevolking? Vanuit onderwijsorganisaties klonk afgelopen week vooral de wens om scholen juist langer gesloten te houden. Er is volgens hen onder veel leraren angst om weer live te beginnen, omdat niet duidelijk is in welke mate kinderen het coronavirus kunnen doorgeven. Er wordt door sommigen over mogelijke heropening wel gesproken in termen van een ‘gezondheidsexperiment’.

De gezondheid en de
ontwikkeling van onze
kinderen moeten nu
de doorslag geven

Hoe begrijpelijk ook, die angst is niet terecht als je kijkt naar de feiten. Alle nu beschikbare wetenschappelijk studies wijzen in dezelfde richting: kinderen zijn zelden een bron van besmetting. Britse wetenschappers voltooiden recent een systematische analyse van zes onderzoeken naar de effecten van schoolsluitingen tijdens de coronacrisis. Op 6 april constateerden zij in tijdschrift The Lancet dat het dichtdoen 2 tot 4 procent van de overlijdensgevallen voorkomt. Veel minder dan andere maatregelen om sociale contacten te vermijden.

Op 15 april schreef het Outbreak Management Team (OMT) in een brief aan de Tweede Kamer dat modelleringstudies aantonen dat heropening van scholen ‘nauwelijks een verschil laat zien in de bezetting op de intensive care’. Het OMT is het team van deskundigen dat het kabinet adviseert onder leiding van Van Dissel, directeur van het Centrum Infectieziektenbestrijding van het RIVM. Ruim een maand geleden adviseerde dit OMT het kabinet om de scholen open te houden, om dezelfde reden: sluiten vertraagt de pandemie nauwelijks. Vijf weken laten staat die constatering dus nog steeds overeind.

De scholen gingen toen toch dicht wegens gebrek aan draagvlak in de samenleving. Dat kan ik begrijpen. Maar we zijn nu vijf weken wijzer. Laten we niet langer wachten, ook al is het RIVM-onderzoek naar de rol van kinderen bij de overdracht van het coronavirus dinsdag mogelijk nog niet afgerond.

Onze kinderen hebben recht op onderwijs, zo staat in het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties. Het is de taak van de overheid om dat te regelen, aldus de Nederlandse Grondwet. Laat de wetenschap en het gezonde verstand nu de doorslag geven, in plaats van angst.

Doe het zo veilig mogelijk, maar doe het: heropen de scholen.