Sluit de scholen alleen als niets anders helpt

Net als het virus laait ook de discussie over een landelijke scholensluiting telkens weer op. Vorige week ging het over een week extra kerstvakantie met thuisonderwijs voor alle scholieren, om zo de landelijke besmettingscijfers flink terug te dringen. De omgekeerde wereld, vinden kinderartsen Brita de Jong-van Kempen, Koen Joosten, Anne van Els (i.o) en Jan Peter Rake. Volwassenen moeten zich beter aan de regels houden, zodat schoolsluitingen niet nodig zijn.

Brita de Jong-van Kempen, Koen Joosten, Anne van Els, Jan Peter Rake

Twee zorgwekkende berichten kleurden het corona-nieuws afgelopen week. Het aantal besmettingen onder middelbare scholieren blijft toenemen: zorgwekkend, omdat we al sinds de zomer weten dat met name de oudere tieners het virus aan elkaar en aan volwassenen kunnen doorgeven. Dit gebeurt mogelijk ook zonder dat scholieren last hebben van de bekende symptomen. Gelukkig blijft het aantal docenten en ouders dat door leerlingen wordt besmet nog steeds beperkt, zoals ook minister Slob woensdag in de Tweede Kamer zei.

Verontrustender vonden wij het bericht over de suggestie van het OMT om alle scholieren in het basis- en voortgezet onderwijs een week extra kerstvakantie (met thuisonderwijs) te geven. Verontrustend, omdat het doel daarvan niet is om het aantal besmettingen op scholen terug te dringen, maar om Nederland uit de impasse van de gelijkblijvende besmettingscijfers te helpen. Het RIVM onderzoekt daarom nu welk effect een week extra kerstvakantie op die cijfers zou hebben. Op 8 december neemt het kabinet een besluit.

Volwassenen moeten zich beter aan de regels houden zodat de scholen niet dicht hoeven

Wij vinden het geen goed idee. Het sluiten van scholen mag wat ons betreft alleen worden ingezet als laatste redmiddel, als niets anders meer helpt. De school is geen leerfabriek, maar de plek waar kinderen zich ontwikkelen, waar hun identiteit vorm krijgt, de plek die structuur en veiligheid biedt.

Het is ook de plek waar kinderen in beeld zijn, waar wordt gezien hoe het met ze gaat. Zeker nu. Kinderen weghouden van die plek is niet in hun belang. Waar het toe leidt, hebben we gezien in de eerste golf: leerachterstanden, mentale problemen, kinderen in kwetsbare omstandigheden die uit beeld raken.

Winkelstraten
Nu zal dergelijke schade bij slechts een week thuisonderwijs voor alle scholieren misschien meevallen, terwijl de opbrengst in termen van dalende besmettingscijfers substantieel kan zijn. Toch moeten we het niet doen, zolang met de bestaande maatregelen dezelfde resultaten te behalen zijn. We moeten de zaak niet omdraaien. Volwassenen moeten zich beter aan de regels houden, zodat het aantal besmettingen verder daalt, de druk op de zorg afneemt en scholen niet hoeven te sluiten. De drukte die we elke dag zien in de winkelstraten, ook onder schooltijd, en de sterke afname in het thuiswerken, illustreren dat volwassenen hun verantwoordelijkheid wat dat betreft onvoldoende nemen.

Het onderwijs is geen knop om aan te draaien als de besmettingscijfers onvoldoende dalen

Daar komt bij dat een week extra kerstvakantie, zeker als die in termen van dalende besmettingscijfers succesvol is, makkelijk de weg vrijmaakt voor nieuwe en langer durende landelijke schoolsluitingen. We hebben in de afgelopen maanden gezien dat de discussie daarover steeds maar weer oplaait. OMT en kabinet zouden met deze extra week kerstvakantie van het onderwijs een knop maken waar aan gedraaid kan worden zodra de besmettingscijfers onvoldoende dalen.

Dat vinden wij principieel onjuist. Kinderen worden zelf bijna nooit ziek van het virus, terwijl onderwijs volgen in school en samen zijn met andere leerlingen en docenten essentieel is voor een gezonde ontwikkeling. Dat geldt met name voor kinderen die opgroeien in sociaal kwetsbaarder omstandigheden. Veel van deze kinderen en gezinnen hebben de afgelopen periode veerkracht laten zien. Maar kunnen ze dat blijven opbrengen? Juist nu hebben ze baat bij de structuur en zichtbaarheid die school biedt.

Noodknop
Een landelijke schoolsluiting voor alle scholieren mag slechts een noodknop zijn, een laatste redmiddel om het aantal besmettingen te beteugelen. Zelfs in dat geval zou het basisonderwijs bij voorkeur van een landelijke sluiting uitgezonderd moeten worden. We weten immers dat leerlingen van de basisscholen nauwelijks volwassenen besmetten en dus een verwaarloosbare rol spelen in de epidemie.

Het sluiten van basisscholen betekent wel dat ouders weer vaker thuis moeten zijn, wat een positief effect op de besmettingscijfers heeft. Als dat de reden is dat de eventuele extra week kerstvakantie ook voor het basisonderwijs zou moeten gelden, vinden wij dat niet de juiste manier. Wij sluiten ons wat dat betreft aan bij de bezwaren die NVK-voorzitter en collega-kinderarts Károly Illy eerder deze week in diverse media uitte.

Een landelijke schoolsluiting mag alleen ingezet worden als laatste redmiddel

Wat moet er volgens ons wel gebeuren?

De hele samenleving, volwassenen en kinderen, heeft er baat bij als de besmettingscijfers snel dalen. Dan kunnen ook kinderen weer belangrijke activiteiten ondernemen buiten school, zoals sporten en naar clubs. We bereiken dit het snelst als volwassenen en kinderen zich aan de huidige regels houden.

Daarnaast is het van belang dat het aantal besmettingen op middelbare scholen beter onder controle komt, anders zullen steeds meer scholen tijdelijk moeten sluiten om de besmettingen te stoppen. Het RIVM kijkt hier nu naar. In overleg met de scholen en hun koepels dient gekeken te worden naar extra maatregelen om sluitingen te voorkomen, zoals onderling afstand houden, variatie in schooltijden, afwisseling van afstand- en fysiek onderwijs en de inzet van sneltests.

Geen dichte school
Hopelijk komen we zo snel van het virus af en zijn landelijke schoolsluitingen niet nodig. Mochten we er op een slecht moment toch niet onderuit komen, laten we dan het basisonderwijs, de onderbouw van de middelbare scholen (daar vinden minder besmettingen plaats) en regio’s met lage besmettingscijfers zo lang mogelijk buiten beschouwing laten. Laat kinderen niet onnodig voor een dichte school staan, de plek die ze juist nu zo hard nodig hebben.

Dr Brita de Jong-van Kempen – kinder- en jeugdarts, kinderarts sociale pediatrie, Medisch Centrum Leeuwarden

Prof dr Koen Joosten –  kinderarts-intensivist, ErasmusMC-Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam

Drs Anne van Els – aios kindergeneeskunde, AmsterdamUMC-Emma kinderziekenhuis

Dr Jan Peter Rake – algemeen kinderarts, Universitair Medisch Centrum Groningen en KinderThuisZorg Nederland

Gerelateerd: