Collateral damage door corona

Deze weken draag ik het spoedsein.

Op het spoedsein komen alle telefoontjes binnen van collega’s die over een patiënt willen overleggen. Huisartsen over kinderen die bij ons in het UMCG bekend zijn en bij wie de klachten verergeren, kinderartsen uit de regio over kinderen bij wie ze specifieke academische expertise noodzakelijk achten en medisch specialisten uit het UMCG die kindergeneeskundige input willen bij een van hun patiënten. Ook inhoudelijke vragen van ouders komen binnen op dit sein.

In de meeste gevallen blijft het bij telefonisch overleg of advies, al dan niet na ruggenspraak met een kinderarts-subspecialist. Soms is het nodig het kind te zien. En af en toe moet dat dezelfde dag.

Normaal gesproken spreek ik op een dag tien tot twintig collega’s en ouders via het spoedsein, en zie ik twee tot vier kinderen. Maar sinds het begin van de intelligente lockdown is het stil geworden. Ik krijg per dag nog maar drie of vier telefoontjes en zie nog maar een enkel kind. Ik heb mezelf al een paar keer gebeld om te controleren of het spoedsein nog wel werkt.

Wat is hier aan de hand? Er zijn meerdere oorzaken.

Ik heb mezelf een
paar keer gebeld
om te zien of mijn
spoedsein wel werkt 

Eén oorzaak is dat de sociale distantie en alle hygiënemaatregelen niet alleen het coronavirus indammen, maar ook alle andere virussen. En bij een kind dat al ziek is, leidt juist een bijkomende virusinfectie nogal eens tot verergering van klachten, waarover dan telefonisch overleg nodig is of een kind moet worden gezien. Normaal gesproken worden de kinderafdelingen in Nederland in deze maanden bezet door kinderen met kortademigheid en zuurstofbehoefte door luchtwegvirussen, of uitdroging door buikgriepvirussen. Nu zijn op bijna alle kinderafdelingen veel bedden leeg. Ook omdat kinderen nauwelijks ziek worden door Corona.

Zorgelijk is het echter dat veel kinderen onder de radar blijven doordat ouders langer wachten met het zoeken van medische zorg. We noemen dit patients delay. Ouders mijden de huisarts en het ziekenhuis omdat ze bang zijn dat hun kind of zijzelf corona oplopen, of omdat ze denken dat de dokters het nu te druk hebben. Gelukkig laten steeds meer ziekenhuizen de laatste dagen weten dat ook niet-corona patiënten bij hun welkom en veilig zijn, maar of dat voldoende is, is nog de vraag.

Maar er is ook sprake van doctors delay, de dokter die later dan normaal tot actie overgaat. Een van de vele voorzorgsmaatregelen in de strijd tegen corona is het streven om patiënten zo min mogelijk live zien. Dit blijkt nu tot suboptimale zorg te leiden. Veel zorgvragen kunnen telefonisch behandeld worden, maar juist bij kinderen is een tijdige beoordeling in levende lijve gewenst. Bij hun is namelijk de anamnese (het onderzoek naar wat er aan de hand is) minder betrouwbaar en veelal een interpretatie van de klachten van het kind door de ouders.

Kinderartsen uiten hun zorgen hierover. Zo twitterde kinderoncoloog Jan Loeffen dat bij het Prinses Máxima Centrum in twee weken geen nieuwe patiënt met leukemie was gediagnosticeerd, terwijl dit er normaal gesproken enkele per week zijn. Niet omdat minder kinderen leukemie krijgen, maar omdat we ze te laat oppikken. Ook in de geboortezorg zijn voorbeelden bekend van gevaarlijke situaties doordat zwangere vrouwen en pasgeborenen te laat werden ingestuurd.

We moeten met
man en macht
bijkomende schade
zien te voorkomen 

Ook in mijn eigen ziekenhuis zie ik dat de zorg voor kinderen met chronische ziekten onder druk staat door de afschaling van electieve zorg. Dat is grofweg de niet-acute zorg, oftewel de uitstelbare zorg. Veel poliklinische contacten kunnen zonder problemen worden vervangen door zogenaamde belconsulten, al dan niet met video. Maar het uitstellen van alle niet-acute onderzoeken en verrichtingen blijft lang niet altijd zonder schade. Zeker als niet alleen puur medisch, maar ook naar de impact op kind en ouders van het uitstellen van zorg wordt gekeken. Levensbedreigend is de schade vaak niet, maar van optimale zorg is ook geen sprake.

In oorlogstijd schijnt collateral damage, bijkomende schade, niet te voorkomen zijn. In de zorg, en zeker in de kindzorg, moeten we er alles aan doen om dit te voorkomen!

Lees ook ‘Alleen samenwerken werkt nu‘ en ‘Appen met ouders over corona‘

Wat is dvk-opinie.nl?

  
Jan Peter Rake (1968) is kinderarts in het Umc Groningen en bij
KinderThuisZorg Nederland